Έχετε σκεφτεί ποτέ πόσο απέχει ένα ψέμα από την αλήθεια;

Μια αυθόρμητη απάντηση θα ήταν: «Είναι πολύ μακριά το ένα από το άλλο». Δυστυχώς όμως συμβαίνει το αντίθετο.

Και πριν συνεχίσω ας εξηγήσω πρώτα για ποιο ψέμα μιλάμε. Εδώ γίνεται αναφορά για το ψέμα που πολλοί το θεωρούν αλήθεια και δεν μπορούν να διακρίνουν ότι είναι ψέμα. Δηλαδή μιλάμε για το πιστευτό ψέμα και όχι για το μη πιστευτό.

Παράδειγμα: Κάποιος με αποκαλεί γάιδαρο. Ναι μεν μπορεί να εννοεί ότι εγώ φέρομαι σαν γάιδαρος, αλλά το 99% των ανθρώπων δεν πιστεύει ότι εγώ είμαι τετράποδο. Όμως, όταν κάποιος υπουργός λέει: «Το κράτος θέλει να αυξήσει τα έσοδά του κατά 10% και, για να το καταφέρει, θα αυξήσει τη φορολογία αντίστοιχα 10%», πρόκειται για μια φράση ψευδή, την οποία πολλοί πιστεύουν ως αλήθεια επειδή ακούγεται λογική.

Στ’ αλήθεια η φράση θα ήταν: Το κράτος θέλει να αυξήσει τα εισοδήματά του κατά 10% και πιστεύει ότι θα καταφέρει αυτό εάν αυξήσει τη φορολογία κατά 10%.

Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στις δύο φράσεις είναι μόνο μία λέξη: η λέξη «πιστεύει». Δηλαδή το ότι το Κράτος «πιστεύει» ότι μπορεί να καταφέρει κάτι τέτοιο με αυτό που θα κάνει, δηλαδή την αύξηση. Το «πιστεύω ότι θα το καταφέρω» διαφέρει πολύ από το «θα τα καταφέρω».

Γιατί, όταν αυξάνεις την φορολογία, δεν έπεται ότι θα πάρεις περισσότερα. Οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές, αλλά όντα με βούληση. Εάν η αύξηση είναι μεγάλη, μερικοί θα φύγουν από τη χώρα και θα πάνε σε άλλο κράτος ή θα πάνε στη θάλασσα αντί να εργαστούν. 

Εδώ δεν θέλω να αναλύσω τα φορολογικά, αλλά μόνο μία φράση και το κατά πόσο απέχει από την αλήθεια λόγω μίας και μόνο λέξης.

Το κόλπο με τις λέξεις

Όπως βλέπετε, η διαφορά μεταξύ ψέματος και αλήθειας  (η διαφορά για να γίνει πιστευτό το ψέμα) είναι συνήθως πολύ μικρή. Είναι μια ή δυο λέξεις ή η αλλαγή ενός ορισμού. Τώρα που λέμε για ορισμούς, έχετε σκεφτεί ποτέ τι ακριβώς σημαίνουν οι ξενόφερτες λέξεις όπως «χούντα», «καπιταλισμός», «σοσιαλισμός», «κομουνισμός»;

Μιας και είναι ξενικές και ακαταλαβίστικες, μπορεί να τις ορίσει κάποιος όπως θέλει. Πολλές φορές ορίζονται όπως βολεύει κάποιους για να γίνουν κυβερνήσεις.

Άρα, το πρόβλημα που έχουν να λύσουν αυτοί που προσπαθούν να δείξουν την αλήθεια και επίσης αυτοί που προσπαθούν να βρουν την αλήθεια (δηλαδή να βγουν από τη λήθη) είναι μερικές παραλειπόμενες ή προστιθέμενες ή αλλαγμένες λέξεις.

Παρεμπιπτόντως, η συνταγή για να φαίνεται αληθινό ένα ψέμα είναι το να περιέχει αρκετές δόσεις αλήθειας. Οι αλήθειες που περιέχει ένα ψέμα βοηθούν στο να κολλάει στο νου του ανθρώπου το ψέμα ως αλήθεια.

Επίσης και το αντίστροφο: όταν κάποιος διαβάζει ένα αληθινό δεδομένο ή μια πληροφορία, επειδή αυτό το δεδομένο μοιάζει με ένα άλλο ψεύτικο δεδομένο που έχει μάθει από το σχολείο του ή από κάποια προηγούμενη εκπαίδευση, δυσκολεύεται να δει τη διαφορά. Πρέπει να το διαβάσει καλά ξανά και ξανά και να το αποσαφηνίσει, γιατί δεν είναι το ίδιο με αυτό που νομίζει ότι ξέρει αλλά κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό.

Παράδειγμα: Σε μια διάλεξη που έδωσα στην Ελλάδα πρόσφατα παρουσίασα, με βάση τη δική μου κατανόηση, τους ορισμούς «πολιτισμένος» και «βάρβαρος». Πίστευα ότι αυτοί οι δύο ορισμοί είναι αρκετοί για να έχω την προσοχή του κοινού, επειδή, κατά τη γνώμη μου, είναι τόσο σημαντικοί ,και κατάφερα να τους εξηγήσω με έναν λειτουργικό τρόπο για πρώτη φορά στην ιστορία ώστε να μπορεί κάποιος να διακρίνει τον «πολιτισμένο» από τον «βάρβαρο».

Παρ όλα αυτά, ένας δάσκαλος στο τέλος της διάλεξης με «διόρθωσε» και μου είπε: «Η λέξη “πολιτισμός” βγαίνει από τη λέξη “πόλη”, άρα σημαίνει αυτός που είναι από την πόλη».

Αυτός ο δάσκαλος προφανώς δεν κατάλαβε τις μεγάλες αλήθειες και τη λειτουργικότητα των ορισμών που έδωσα, αντ’ αυτού προτίμησε να μείνει στον ορισμό που είχε μάθει στο σχολείο. Είναι αλήθεια ότι ο «πολιτισμένος» έχει σχέση με την λέξη «πόλη» αλλά δεν είναι αλήθεια ότι όποιος προέρχεται από την πόλη φέρεται και πολιτισμένα.

Και οι δύο ορισμοί δίνονται στο βιβλίο «Τα Πολιτικά Συστήματα και η Σχέση τους με την Οικονομία κα την Ελευθερία».

Ας βγούμε από τα ψέματα και ας μάθουμε τις αλήθειες της ζωής για να έχουμε ανοδική πορεία.

Με αγάπη προς τους συνέλληνες-

Δρ Αλέξανδρος Αλέμης