Οι αναγνώστες ρωτάνε

Πολλοί από τους αναγνώστες μου έχουν ζητήσει κατά καιρούς να διευκρινίσω τι εννοώ με τη λέξη ανταγωνισμός. Κάποιοι προτείνουν να χρησιμοποιώ αντ’ αυτής τη λέξη συναγωνισμός, και άλλοι τη λέξη άμιλλα. Οπότε σκέφτηκα ότι θα ήταν καλό να ξανακοιτάξω και τις τρεις αυτές λέξεις στο λεξικό. Διάλεξα το Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλος-Φυτράκης, και το Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης, του Σταματάκου. Καθώς το έκανα αυτό, κατάλαβα γιατί υπάρχει σύγχυση ως προς τις έννοιες αυτές και θεώρησα αναγκαίο να την ξεδιαλύνω.

Ορισμοί από τα λεξικά

Οι ορισμοί που ακολουθούν είναι από το Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλος-Φυτράκης:

ανταγωνισμός: αγώνας εναντίον, το να είναι κάποιος αντίπαλος άλλου.

ανταγωνιστικός: αυτός που εξουδετερώνει την επίδραση άλλου.

άμιλλα: ανταγωνισμός για τα πρωτεία, για την επικράτηση.

αμιλλώμαι: αγωνίζομαι για πρωτεία, για επικράτηση· είμαι ισάξιος, εφάμιλλος.

συναγωνίζομαι: αγωνίζομαι μαζί με άλλον ή άλλους για επικράτηση.

συναγωνισμός: άμιλλα, αγώνας για επικράτηση.

Ανταγωνισμός και συναγωνισμός: Ποια είναι η σύγχυση;

Και τα δύο λεξικά δίνουν ξεκάθαρα τον ορισμό του ανταγωνισμού ως ο αγώνας εναντίον, το να είναι κάποιος αντίπαλος άλλου.

Αυτός είναι ο ορισμός που έχω εγώ στο μυαλό μου όταν χρησιμοποιώ τη λέξη ανταγωνισμός, δηλαδή αγωνίζομαι εναντίον κάποιου άλλου για να κερδίσω.

Ωστόσο και τα δύο λεξικά ορίζουν τις λέξεις συναγωνισμός και άμιλλα κάπως σαν συνώνυμες του ανταγωνισμού, κι αυτό, φυσικά, δημιουργεί μεγάλη σύγχυση.

Για να ξεκαθαρίσω τη θέση μου, δεν πιστεύω ότι οι λέξεις αυτές είναι κατά οιονδήποτε τρόπο συνώνυμες, αντιθέτως πιστεύω ότι ο ορισμός τους είναι τελείως διαφορετικός. 

Συναγωνιστής, για μένα, είναι κάποιος ο οποίος αγωνίζεται στον ίδιο τομέα ή άθλημα μ’ εμένα. Μπορεί να είναι ανταγωνιστής, δηλαδή να ανήκει σε άλλη ομάδα, ή μπορεί να είναι και από τη δική μου ομάδα, δηλαδή συμπαίκτης. 

Ο ανταγωνιστής μπορεί να είναι καλός ή κακός, έξυπνος ή χαζός, δεν παύει όμως να είναι ανταγωνιστής. Το τι θα κάνει όταν θα πάρει το πάνω χέρι εξαρτάται από αυτόν, και όχι από μένα. Αυτό το έχω ξεκάθαρο στον νου μου όταν ανταγωνίζομαι.

Η αιτία της σύγχυσης 

Γιατί αυτό το μπέρδεμα; Πιστεύω ότι εδώ οι λόγιοι προπάτορές μας είχαν δημιουργήσει μια σύγχυση για κάτι πολύ σημαντικό και καίριο για την επιβίωση. Δηλαδή, αντί να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό ως αυτό που είναι, τον εξωράισαν (ωραιοποίησαν). Και αυτό μας μπερδεύει γιατί η ζωή δεν είναι έτσι.

Παρατηρώντας τη ζωή, βλέπω τα εξής:

1) ότι η ζωή είναι ένα παιχνίδι. Το παιχνίδι δεν το έφτιαξα εγώ, απλώς γράφω τι παρατηρώ.

2) Το παιχνίδι παίζεται με ομάδες. Η καλύτερη ομάδα κερδίζει.

3) Το παιχνίδι έχει αντιπάλους οι οποίοι ανταγωνίζονται για το ποιος θα κερδίσει.

4) Όταν κάποιος πάρει το πάνω χέρι, κάνει αυτό που νομίζει, σωστό ή λάθος.

5) Κανένας θεός δεν έχει έρθει, απ’ όσο ξέρω εγώ, για να βάλει κανόνες. Δείτε την ιστορία. Δείτε τους Ευρωπαίους και τους Ινδιάνους στην Αμερική.

6) Το παιχνίδι και ο ανταγωνισμός δε σταματούν ποτέ, ούτε καν με εντολή Θεού ή θεών.

Άμιλλα, ανταγωνισμός και πόλεμος: Η σχέση τους

Ας δούμε και τη λέξη άμιλλα.

Η λέξη άμιλλα σημαίνει: θεμιτός ανταγωνισμός, ανταγωνισμός μεν, αλλά με κανόνες, νόμους και ηθική. Είμαι υπέρ της άμιλλας, αλλά δεν είμαι αφελής να πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει κατόπιν εντολής κάποιου θεού. Συμβαίνει επειδή εμείς συμφωνούμε. Ο ανταγωνισμός όμως υπάρχει στη ζωή, είναι το παιχνίδι της ζωής, της επιβίωσης ή της ήττας.

Η μόνη λέξη που μπορώ να σκεφτώ ως συνώνυμη του ανταγωνισμού είναι η λέξη πόλεμος. Πόλεμος συνήθως σημαίνει ανταγωνισμός με όπλα. Αλλά υπάρχει και πόλεμος χωρίς όπλα, όπως είναι ο οικονομικός πόλεμος, ο ψυχολογικός πόλεμος κ.ά.

Κύρια αιτία πολέμου; Απροστάτευτα αγαθά, ή τουλάχιστον η πεποίθηση ότι είναι απροστάτευτα. 

Βάσει των ανωτέρω, η αντιπαράθεση ή ο ανταγωνισμός ή ο πόλεμος δε θα τελειώσουν ποτέ.

Γιατί; Γιατί χωρίς τις πιθανότητες να χάσεις και να κερδίσεις δεν υπάρχει παιχνίδι. Άρα, δεν υπάρχει ζωή. Όποιος σου λέει ότι θα υπάρξει παγκόσμια ειρήνη σε κοροϊδεύει, συνειδητά ή όχι.

Η πρότασή μου

Θα μου πεις, τι προτείνεις; Έχεις δύο επιλογές: ή θα χάσεις και προσαρμοστείς στην ομάδα του νικητή και θα παίξεις με τους κανόνες του και θα ακολουθήσεις τα ήθη και έθιμά του, εάν αυτός σε δεχτεί, ή θα γίνεις εσύ ο νικητής.

Για να νικήσεις, όμως, χρειάζεται να έχεις την καλύτερη ομάδα. Χωρίς ομάδα δεν πας μακριά.

Ο ανταγωνισμός από μόνος του δεν είναι καλός ή κακός ή ηθικός, είναι απλώς μια αντιπαράθεση, και θα υπάρχει στην αιωνιότητα. Ο νικητής κάνει ό,τι θέλει. Άρα, προσπάθησε να μην χάσεις. 

Επομένως, εάν πιστεύουμε ότι ο ανταγωνισμός υπάρχει στο παιχνίδι της ζωής, είναι οξύμωρο να γιορτάζουμε την Επανάσταση του 1821 και να έχουμε τη χώρα ξέφραγο αμπέλι. 

Θα μου πεις, τώρα είναι άλλες οι εποχές ή ότι ο κόσμος έχει πέσει στην απάθεια έτσι κι αλλιώς. Εγώ πιστεύω ότι εποχές δεν υπάρχουν, το ανθρώπινο πνεύμα είναι άχρονο, και επίσης είναι ανυπόστατη η απάθεια ενός ζωντανού πνεύματος. Θα μου πεις και πάλι: «Ναι, αλλά βλέπω τους συνανθρώπους μου να έχουν πέσει στην απάθεια». Εάν είναι έτσι, τότε αυτό οφείλεται στο ότι ο αντίπαλος/οι αντίπαλοι, δηλαδή οι ανταγωνιστές μας, μας έριξαν στην απάθεια προς όφελός τους. (Δες το άρθρο «Η απάθεια σκοτώνει» στο blog μου.)

Ένας από τους στόχους του αντιπάλου είναι να σε πείσει ότι δεν χρειάζεσαι ομάδα και ότι στη σημερινή εποχή η ομάδα σου είναι τα άτομα που τα ΜΜΕ σού λένε −και σε κάνουν− να εμπιστεύεσαι, και ότι όλα θα πάνε καλά, ειδικά αν πάρεις ένα επίδομα των 500 ευρώ. Ξεχνάς να ρωτήσεις, βέβαια, από πού προέρχονται αυτά τα 500 ευρώ και εάν θα είναι διαθέσιμα, και πώς, στο μέλλον.

Πώς ζούμε μια ελεύθερη ζωή; Με το καλύτερο δυνατό σύστημα διακυβέρνησης.

Στο διά ταύτα

Το καλύτερο πλαίσιο για τις ομάδες και την ελευθερία είναι το ελεύθερο επιχειρείν και η υπεύθυνη δημοκρατία. (Βλέπε τα βιβλία μου Τα Πολιτικά Συστήματα και η Σχέση τους με την Οικονομία και την Ελευθερία  και Τι Φταίει με τη Δημοκρατία και Πώς Διορθώνεται). Στόχος μου είναι να συνεισφέρω με το έργο μου ώστε να δημιουργηθεί εκείνη η κρίσιμη μάζα πολιτών που θα οδηγήσει σε αυτό το πλαίσιο κι έτσι να ξεκινήσει μια Ανοδική Πορεία για τον τόπο μας. Σας την εύχομαι!